Gelderlandfabriek

150 jaar Culemborgse spoorbrug

In 1860 gaf de Nederlandse overheid opdracht tot de aanleg van staatslijn H, die de verbinding moest vormen tussen Utrecht en Den Bosch.

Ingenieur Gerrit van Diesen kreeg de opdracht om bij Culemborg een brug te ontwerpen. Omdat kruiend ijs ’s winters een te groot risico vormde voor brug­pijlers, zocht hij in binnen- en buitenland naar een mogelijkheid voor een over­spanning uit één deel. Dat lukte. De spoorbrug die na een bouw van vijf jaar in 1868 werd geopend, had met zijn lengte van 157 meter de langste over­spanning in Europa. Vrij nieuw was ook om de brug geheel van staal te maken met een constructie van drievoudig vakwerk (zeer bijzonder) en een ronde bovenrand (ook bijzonder).

Tegelijk werd naast het spoor een loods gebouwd voor de locomotief die zware goederentreinen de brug over moest helpen (duwen of trekken). Dit is de oudste nog bestaande locloods in Nederland. Dit is dan ook een monument met een grote architectuur­historische waarde. De loods heeft haar functie behouden tot de jaren 20 en de unieke brug is pas in 1982 vervangen door de huidige brug.

Om de verjaardag van brug en loods te vieren organiseert de Gelderlandfabriek, die inmiddels in het pand is gevestigd, in de komende maanden diverse activi­teiten. Zo vinden in mei wedstrijden bruggenbouwen plaats en worden er lezingen gegeven door emeritus professor Leo Wagemans van de TU Delft. In de zomer­maanden vinden er exposities plaats. De verjaardag wordt afgesloten met een muzikaal festijn in het tweede weekend van september 2018. www.degelderlandfabriek.nl